Vorto: kun

  1. Prepozicio signifanta akompanon, kaj montranta.

  2. La personon aŭ aferon, kiu estas en sama loko kiel iu aŭ io.

    • esti, resti, vivi, renkontiĝi, manĝi kun iu

    • la reĝo mem venis kun siaj korteganoj

    • kun kiu vi festas, tia vi estas

    • mi prenas kun mi mian kamaradon

    • vi kuntrenis kun vi en tiun mondon ian pekon

    • Marta renkontiĝis kun tio, kun kio renkontiĝas milionoj da homoj

  3. La personon, kies ago fariĝis en sama momento kiel alia (t.e. samtempe kiel).

    • ili apartenu al vi sola, sed ne al aliaj kun vi

    • li deiris kun mi sed alvenis post mi

    • la mortiginto mortis kun sia viktimo

    • Rimarko: En tiu senco oni uzas prefere kune kun: la kuraĝo kreskas kune kun la danĝero.

  4. La personon, kiu konkuras al sama celo kiel iu aŭ partoprenas al komuna ago, aŭ la objekton, kiu similas alian per ia karaktero (t.e. samcele kiel).

    • komencis diskuti kun li

    • paroli kun li pace

    • komunikiĝi kun la popolo

    • ŝi volis ludi kun ili

    • ekbatali kun li

    • ili amikiĝis kun la grizulo

    • li volas interkonsenti kun la ministroj, ke

    • mi povas repaciĝi kun la ofenditaj

    • li ne volas edziĝi kun mi

    • ili havis juĝan aferon kun mi

    • mi do petas vin, dividi kun mi iom da via sperto

    • dividi kun mi la ŝarĝon de l' povo

    • Mi estas kun vi, por vin helpi kaj savi, diras la Eternulo

    • lin kompari kun la nuna reĝo

    • mi komprenas interrilati kun homoj

    • macaj kukoj miksitaj kun oleo

    • la iom laca koloro de lia vizaĝo kontrastis kun la juneco de lia tuta figuro

    • ŝia kvieta karaktero estis ligita kun tiom da konstanteco kaj freŝeco

  5. Konstantan detalon aŭ karakteron, kiun oni provizore konsideras aparte de la tuto.

    • betuloj kun arĝenta ŝelo

    • belaj fiŝoj kun arĝentaj kaj oraj skvamoj

    • ŝi vidis ĝin tre klare kun ĉiuj detaloj

    • cervo kun bonaj lumboj

    • atlaso kun riĉa garnituro da kremkoloraj puntoj

    • kun sia karaktero la sincera, li ne esploros certe la rapirojn

    • ĉiu sezono kun sia bono

  6. Cirkonstancan detalon, kiu karakterizas agon aŭ aganton.

    • li forturnis sin kaj foriris kun kolero

    • sian buŝon ŝi malfermas kun saĝo

    • ŝi desaltis kun bruo de sia dormoloko

    • sidis Marta kun okuloj fiksitaj sur desegnaĵo

    • ŝi kisis lin kun senhonta vizaĝo

    • la samtempuloj renkontas ilin kun ia neklarigebla malamikeco

    • liaj servantoj staris kun disŝiritaj vestoj

    • li foriras kun longa nazo;

    • kun la lastaj vortoj Mario eliris el la salono

    • kun la tempo la formo nova iom post iom elpuŝos la formon malnovan

    • la nombro da adeptoj de tiu ĉi lingvo kreskadus kun ĉiu horo

    • Rimarko: Anstataŭ kun oni povas uzi akuzativon: pendigi kanajlon la kapon malsupren. Tamen, en duopaj esprimoj (jaro post jaro, punkto post punkto, vizaĝo kontraŭ vizaĝo, okulo pro okulo, ŝultro ĉe ŝultro) oni foje uzas nominativon sen prepozicio: Marta renkontiĝis, vizaĝo kontraŭ vizaĝo, kun [ĝi].

  7. Personon aŭ objekton, kiun koncernas la ago (= pri, kontraŭ, al).

    • kiel vi estas unu kun la dua?

    • se io okazos kun ni...

    • tiel estis kun ĉiu utila ideo, tiel estis kun ĉiu utila elpenso

    • liaj infanoj faris kun li, kiel li ordonis

    • vidante, ke li havas kontraŭ si du voĉojn, devis cedi kun sia postulo pri plendo

    • kun la donacoj de Feniciano oni devas esti tre singarda

    • ŝi rekomendis al la infano esti singarda kun la fajro

    • esti humila kun malriĉuloj

    • ŝi hezitis kun la finado de la demando

    • de nun kun via virga afableco avaru pli

    • kun konfido neniam rapidu

    • Rimarko: Tiu uzo de kun estas efektiva germanismo, kaj pli bone estas uzi pli precizajn prepoziciojn, kiel ni faris interkrampe.

    • Rimarko: Oni trovas ankaŭ kelkfoje la prepozicion kun uzata por montri rimedon aŭ ilon (= per). Tiun uzon oni devas plej severe eviti, ĉar ĝi estas nepre malaprobinda francismo kaj germanismo: mi ne indulgos lin pro tio, ke li persekutis kun glavo sian fraton; enkuris knabineto […] tiranta kun si longan puncan laĉon, kun (per) kiu ŝi antaŭ momento faris gimnastikajn ekzercojn; la konsternita ambasadoro […] ne sciis, kion fari kun sia persono.

En aliaj lingvoj

    • La angla: with
    • La bulgara: с
    • La ĉeĥa: s, se (7. pád)
    • La franca: avec
    • La germana: mit
    • La hispana: con
    • La hungara: -val, -vel
    • La itala: con
    • La kataluna: amb
    • La nederlanda: met
    • La okcitana: amb, ambe
    • La pola: z (wraz)
    • La rumana: cu
    • La rusa: с
    • La slovaka: s, so
    • La sveda: med
    • La portugala: com (em companhia de), em companhia de