Vorto: al
-
Prepozicio, kies sencoj kaj funkcioj estas.
-
a. Esprimi direkton per orientilo, nome tiun direkton en kiu situas la koncerna objekto.
iri renkonte al la suno
veturu al Nordo
la suno kliniĝis al la okcidento
rigardi al la strato
sin turni al la fenestro
sin turni al iu
sin klini al la infano
etendi la piedojn al la fajro
jen la vojo al Parizo
levi la okulojn al la ĉielo
eliri renkonte al iu
anstataŭ "mi veturas Londonon" oni povas tre bone diri "mi veturas al Londono"
b. La celo de movo, ago, sento, penso, volo.
frapi al la pordo
kuri al iu
iri al la urbo
iri al la lernejo
al la onklo
venos al vi mizero
mi apogos min al ili
ĝi apogis sin al la muro
via koro sin tiru ne al pekuloj
riveretoj fluas al riveroj
tiu pordo kondukas al la parko
enirejo al ĝardeno
la kongreso estas en bona vojo al efektiviĝo
direktos vian voĉon al la saĝo
intencoj al bono kaj ne al malbono
-
Formi analizan dativon.
doni, cedi, diri, skribi, ordoni, servi, malutili, respondi ion al iu
knabino etendis al Johano la manon
deziri bonon al iu
ĵeti, prezenti ion al iu
minaci, flati, kontraŭstari, pardoni, pagi al iu
doni, proponi, komisii, sendi ion al iu
bati al si tuberon
akiri al si gloron
li faris al li mikskoloran veston
mi aranĝis al mi ĝardenojn
mi kolektis al mi arĝenton
pretigi al si manĝaĵon
ŝi malfermas sian manon al la malriĉulo
tranĉi al si la piedon
mulo, al kiu oni devas kateni la buŝon
la brutojn ili rabis al si
ursino al kiu estas rabitaj ĝiaj infanoj
ŝteli, forpreni ion al iu
prezentu al vi mian embarason
plaĉi al iu
tio ŝajnas al mi bona
bone estas al tiu, kiu observas la leĝojn
al malriĉulo ovo kiel al riĉulo bovo
Rimarko: La parolantoj de la lingvoj perdintaj dativon, ĉe la verboj netransitivaj ofte anstataŭigas ĝin per akuzativo; kaj tiun anstataŭigon oni ofte vidas ankaŭ en Esperanto, precipe ĉe la verboj danki, helpi, kompati, obei iun aŭ al iu.
Rimarko: PV rimarkigas: «Post kelkaj verboj oni trovas, eĉ ĉe Zamenhof, uzon de al tute kontraŭen al la vera senco: demandi, peti ion al iu. Tia uzo, influata de naciismoj, estas evitinda.» Mi ne opinias tiun uzon «kontraŭa al la vera senco»: ĝi estas konforma al la senco de dativo (kvankam ja nekutima en Esperanto; ĉe la indikitaj verboj pli bonstilaj estus de, disde ).
-
Indiki atributon, destinon, apartenecon.
apliki teorion al la praktiko
konveni al
kutimigi iun al io
evitigi ion al iu
trinkigu al li akvon
kondamnitaj al morto
sankta al la Eternulo;
preta al ĉio
preni al si la liberecon, la rajton fari ion
al mi apartenas forto
ĉio bona estas al via dispono
knabo lasita al si mem
vi prenos ŝin al vi.
-
Rilateco.
rilati al iu
la malamo, kiun li eksentis al ŝi
sopiri al sia hejmo
fidi al iu
amo, abomeno, inklino al iu
mi konas mian devon al mia patro
favora al io
ni estis sklavoj al faraono
la luno estis kaŝata al ni de densaj nuboj
estus dezirinde, ke ni estu amikoj al ĉiuj nacioj
li estas malbona al ĉiuj
ne estu tro severa al li
fremda, supera al iu
venis fino al mia latino
ne estas piediranto kolego al rajdanto
-
Adicio, kompletigo.
alligu ilin al via kolo
aldoni du al kvar
aldoniĝos al vi jaroj da vivo
-
Gramatikan rilaton inter substantivo el verba deveno aŭ kun verba signifo kaj ties objekta komplemento.
estimo al ies virtoj
la bombardado al la haveno devigis la Turkojn cedi
antaŭparolo al la verko
la akcepto al la kongresanoj
post longa observado al ŝi
flegado al iu
provo al koloniigado
tiu letero estas tre grava por la trovo al la kulpulo
temas pri la mortigo al la edzino de la maristo
sistema agitado al la publika opinio
kontentigo al spiritaj bezonoj
subteno al iu
la maldungado al laboristoj ĉesis
la defendo al patrujo
malpermeso de la registaro al la pola lingvo
kiel gravan taskon ili konsideras la klerigadon al la membraro
Rimarko: Laŭ PV, «Tiu uzo de al por anstataŭi post substantivo la akuzativon, kiu estus normala post la responda verbo, estas tre utila por eviti la dubasencecon de la prepozicio de.» Nu, tiu uzo ne enradikiĝis, kaj restis nur eksperimenta; fakte ĝi ne estas bona solvo, ĉar forigante konfuzon kun akuzativo ĝi enkondukas konfuzon kun dativo.
-
Post adjektivo aŭ adverbo, pli malpli precizan rilaton pri metafora proksimeco aŭ malproksimeco.
konforma, egala, malegala, simila, parenca, najbara al
konforme al
spite al
danke al
En aliaj lingvoj
- La angla: to
- La ĉeĥa: go to - příkaz k nepodmíněnému skoku
- La germana: an, zu, nach
- La hispana: a, hacia
- La indonezia: ke, kepada
- La itala: a, verso
- La kataluna: a
- La nederlanda: aan, tegen, naar
- La norvega: til
- La okcitana: a
- La portugala: a, para
- La rusa: к, ( переводится дательным падежом)
- La slovaka: go to - príkaz k nepodmienečnému skoku
- Volapuko: äl
- La taja: ไปยัง, ไปถึง, ถึง
- a. La angla: toward(s), to
- La bulgara: на
- La kataluna: cap a
- La okcitana: cap a
- La rusa: к, на
- La slovaka: k, ku
- b. La hungara: -hoz, -hez, -höz, felé, irányában
- La rusa: в (+ вин. пад.), на
- La bulgara: на
- La hungara: -nak, -nek, számára, részére
- La rusa: (переводится дательным падежом)
- La hungara: -nak, -nek, -ra, -re, -hoz, -hez, -höz
- Volapuko: -e
- La hungara: iránt
- Volapuko: -e
- La hungara: -hoz, -hez, -höz
- La hungara: -nek a, -nak a
- La hungara: -nak, -nek, -val, -vel