Vorto: akso

  1. Cilindroforma stango, ĉirkaŭ kiu turniĝas peco de maŝino.

    • akso de rado, pulio, ekscentriko

  2. Imaga rekto, ĉirkaŭ kiu turniĝas korpo.

    • la akso de nia terglobo trairas tra ambaŭ polusoj

  3. Rimarkinda rekto, interalie.

    • a. Simetriakso.

      • akso de cirklo

      • akso de sfero

      • fokusa aŭ nefokusa akso de elipso

    • b. (de afina rotacio en tridimensia spaco) La rekto senŝanĝa per ĝi.

    • c. (de kartezia koordinatsistemo) Rekto, enhavanta la originan punkton kaj direktata de unu el la bazvektoroj.

      • abscisa akso aŭ

      • x-akso, ordinata akso aŭ

      • y-akso, z-akso

    • ĉ. (de polusa koordinatsistemo) Duonrekto, servanta por difini la polusan angulon.

  4. Meza linio, eĉ se ne rekta, de io, konsiderata laŭlonge.

    • akso de vojo

    • Rimarko: Senco neinternacia, malklara kaj evitinda. «La meza linio» estas pli racia kaj klara tiusence.

  5. (figure) Centra, plej grava organo en iu organizo.

    • tiu komitato estas la ĉefa akso de la societo

    • Rimarko: Senco neinternacia, malklara kaj evitinda. Neniam mi vidis ion similan en Esperanto. «Trunko» aŭ «kerno» estus pli klaraj tiusence.

  6. (figure) Politika alianco, aŭ simpla interkonsento pri certa punkto.

    • la Akso

    • la akso Parizo-Berlino

En aliaj lingvoj

    • La angla: axle
    • La belorusa: вось, вал
    • La bretona: ahel
    • La ĉeĥa: polární osa
    • La franca: axe, essieu
    • La germana: Achse [nemoviga (pasiva) stango], Welle [moviga stango]
    • La hispana: eje
    • La hungara: tengely
    • La nederlanda: as
    • La persa: محور
    • La pola: oś
    • La portugala: eixo
    • La rumana: axă
    • La rusa: ось
    • La slovaka: os, polárna os
    • La sveda: axel
    • La angla: axis
    • La germana: Achse
    • La pola: oś
    • La rumana: axă
    • La angla: axis
    • La franca: axe
    • La germana: Achse
    • La pola: oś
    • La rusa: ось
    • La germana: Mittellinie
    • La nederlanda: middellijn
    • La rusa: средняя линия, осевая линия
    • La germana: tragende Säule
    • La rusa: стержень
    • La angla: Axis, alliance
    • La pola: oś
    • La turka: mihver